Makat çatlağı kabızlık ve aşırı ıkınmaya bağlı olarak anüs derisinde ortaya çıkan yara ve yırtıklardır. Yapısal olarak vücudumuzda oluşan diğer yaralarla aynıdır. Ancak bulunduğu bölgede makat kaslarının sürekli olarak kasılmasından dolayı normal bir yara gibi kendi kendine iyileşemez. Anal fissürün iyileşebilmesi için makat kasının gevşetilmesi ve yaranın olduğu alana taze kan gitmesi gerekmektedir.
Makat çatlağı tedavisinde amaç yaranın iyileşmesi için istenilen kasın gevşetilmesidir. Bunun için 3 farklı yöntem uygulanır. Bunlar krem tedavisi, botoks enjeksiyonu ve ameliyat yöntemidir. Ameliyat yönteminde fissürün iyileşmesini engelleyen kas kesilir. Bu durum kalıcı gaz ve dışkı kaçırma riskine neden olabilmektedir. Bu nedenle önerilmez.
Bunun yerine ameliyatsız tedaviler olan krem tedavisi ve botoks tedavisi uygulanmaktadır. Hangi yöntemin uygulanacağı anal fissürün ilerleme derecesine göre belirlenmektedir.
Makat Çatlağı Türleri
Makat çatlağının iki türü/aşaması bulunmaktadır. Bunlar akut ve kronik dönemdir. Akut dönem henüz makat çatlağının yeni oluştuğu ve yüzeysel yerleşimli olduğu dönemdir. Kronik dönem ise fissürün ilerlediği ve yaranın derin yerleşimli olduğu dönemdir. [1]
Akut dönemde yaşanan şikayetler birkaç dakika içerisinde geçer ancak kronik dönemde ortaya çıkan şikayetler saatlerce devam edebilmektedir.
Makat çatlağının akut dönemde bölgesel uygulanacak kremlerle tedavisi mümkündür. Ancak kronikleşen durumlarda krem tedavisi yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle makat çatlağı belirtileri görülür görülmez ertelemeden krem tedavisi uygulanması önerilmektedir.
Makat Çatlağı Nasıl Anlaşılır? Makat Çatlağı Belirtileri Nelerdir?
Makat çatlağı oldukça acılı ve rahatsız edici bir hastalıktır. Oluştuğu andan itibaren şiddetli belirtiler göstererek kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler.
Makat çatlağı hastalığında en ayırt edici belirti cam çiziyormuş gibi hissettiren bir ağrıdır. Bu ağrıya ek olarak kanama, kaşıntı, tahriş, şişlik ve ileri evreler memecik oluşumu görülebilmektedir.
Makat çatlağı bazı durumlarda hastalar tarafından hemoroid ile karıştırılabilmektedir. Hemoroid ilk evrelerde ağrıya neden olmayan bir hastalıktır. Ve hemoroid kanaması anal fissürde olduğu gibi açık renkli ve parlak değildir. Makat çatlağı ileri düzey değilse memecik oluşumu görülmez. Ancak ilerleyen aşamalarda oluşan memecik basurla karışmasına neden olabilmektedir.
Makat Çatlağı Tedavisi
Makat çatlağı tedavisinde ilk basamak krem tedavisidir. Kremle birçok fissürün tedavisi sağlanabilmektedir. Krem tedavisinde amaç bölgesel olarak uygulanan kremin geçici olarak kasları gevşetmesi ve yaranın iyileşmesini sağlamaktır.
Piyasada makat çatlağı tedavisi için birçok ürün bulunmaktadır. Bu ürünler kabaca kimyasal içerikli ve bitkisel içerikli makat çatlağı kremleri olarak incelenmektedir.
Kimyasal İçerikli Makat Çatlağı Kremleri ( Nitrogliserinli Anal Fissür Kremleri)
Nitrogliserin kimyasal içerikli bir etken maddedir. Buna rağmen fissür tedavisi için üretilen kremlerin içerisinde bulunmaktadır. Nitrogliserinli kremler 2004 yılında FDA (FDA; Amerika birleşik devletinin sağlık bakanlığına bağlı ilaç ve kozmetiklerden sorumlu birimidir) tarafından onaylanarak piyasaya sürülmüştür.
Nitrogliserin içerikli kremler bölgesel olarak uygulandığı alandaki kasları gevşetmektedir. Bu sayede fissür tedavisinde kullanılmaktadır. Kimyasal içerikli makat çatlağı kremlerinin tamamında nitrogliserin bulunur ve etki mekanizması aynıdır.
Ancak tedavi edici olmasına rağmen kullanan kişilerde bağ ağrısı, mide bulantısı gibi rahatsız edici şikayetlere neden olmaktadır. Bu tür kimyasal içerikli ürünler kullanılırken yan etkileri iyi araştırılmalıdır.
Ayrıca nitrogliserinli ürünlerde uyuşturma etkisi bulunmaz. Bu nedenle dışkılama sırasında ortaya çıkan şiddetli ağrıyı engellemez. Bu ağrının hafiflemesi ve rahat bir dışkılama için ek olarak anestol pomad gibi lokal anestezik ürünlerin kullanılması gerekir.
Bitkisel İçerikli Makat Çatlağı Kremleri
Makat çatlağı tedavisi için piyasada satılan tek bitkisel içerikli krem anuflex merhemdir. Anuflex merhem tamamen bitkisel özlerden oluşan bir üründür. Bu sayede çocuklarda bile rahatlıkla hiçbir yan etkiye neden olmadan kullanılabilmektedir.
Anuflex Merhem İçeriği
Makat çatlağı tedavisinde mekanizma kasların geçici olarak gevşetilmesi/ devre dışı bırakılmasıdır. Bu etkinin sağlanabilmesi için anuflex merhemin içerisinde uyuşturucu (yatıştırıcı) ve yara iyileştirme etkisi kanıtlanmış özler bulunmaktadır.
Calendula Officinalis Flower Oil (Aynısafa Yağı)
Eugenia Caryophyllus Bud Oil (Karanfil Yağı)
Glycyrrhiza Glabra Root Extract (Meyan Kökü Extraktı)
Aesculus Chinensis Extract (At Kestanesi Özü)
Matricaria Recutita Flower Oil (Mayıs papatyası yağı)
Hypericum Perforatum Oil (Sarı Kantaron Yağı)
Menthol
Allantoin
Lanolin
ZincOxide
Makat çatlağının iyileşmeme nedeni makat kaslarının sürekli olarak kasılmasıdır. Aynısafa Yağı bölgesel olarak kullanıldığında kasları gevşetme etkisi bulunmaktadır. Aynısafa yağı sağlık alanında pek çok farklı tedavi de kullanılmaktadır. Yatıştırıcı ve yara iyileştirici etkisi dünya sağlık örgütü tarafından da onaylanmıştır. Aynısafa yağının etkisi hakkında detaylı bilgi için tıklayınız. [3]
Nitrogliserinli kremlerde uyuşturma etkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle rahat bir dışkılama için ek ürün kullanımı gerekir. Ancak anuflex pomad içerisinde bulunan karanfil yağı bitkisel bir anezteziktir. Bu sayede yan etkiye neden olmaksızın bölgesel uyuşturma sağlar. Böylece dışkılama öncesinde anuflex kullanımı ile acısız ve ağrısız bir dışkılama gerçekleşmektedir. [4]
Ağrıdan sonra makat çatlağında en sık karşılaşılan belirti makatta kanamadır. Anuflex içerisinde bulunan At kestanesi özü sayesinde damarların büzüşmesini sağlayarak kanamayı engeller. Bu etkisi sayesinde makat çatlağı kremi olmasına rağmen hemoroid kanamasını ve ağrısını geçirmek içinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Bazı hastalarda makat çatlağına bağlı olarak tahriş görülebilmektedir. Anuflex içeriğinde bulunan Mayıs papatyası yağı sayesinde cilt tahrişlerinin de iyileşmesini sağlamaktadır. Mayıs papatyası yağının pişik ve tahrişlerde tedavi edici özelliği bulunmaktadır.
Anal fissürde kaşıntı, şişlik ve yanma hissi gibi şikayetlere de sık rastlanır. Bu tür şikayetlerin tedavisinde kortizonlu ürünler tercih edilir. Ancak kortizonun birçok yan etkisi bulunmaktadır. Anuflex pomatta bu yan etkilerin yaşanmaması için bitkisel kortizon olan meyan kökü özü kullanılmıştır. [5] Bu sayede kaşıntı, yanma gibi şikayetlerin tedavisi de sağlanmaktadır.
Özellikle akut dönemde kremle tedaviden başarılı sonuçlar alınmaktadır. Krem tedavisinden sonuç alınamayan durumlarda ise risk bulunmayan botox enjeksiyonu tedavisi önerilmektedir.
Bazı eczanelerde de benzer içerikli karışımlar hazırlanarak satılmaktadır. Bu şekilde hazırlanan ürünler anuflex pomadın satış fiyatının yaklaşık olarak 2 katına satılmaktadır. Bu nedenle hazır ve bilimselliği kanıtlanmış anuflex merhemin kullanılması hem daha mantıklı hem daha ekonomik olacaktır.
Makat Çatlağı Kremle Geçer mi?
Makat çatlakları erken dönemde tedaviye alınırsa Anuflex Merhem ile düzelme ihtimali % 30- 50 ihtimalle tamamen düzelir. Hastaların % 40 – 60 kadarı iyileşmez ve kronikleşir.
Kronik anal fissürlerde yani müzminleşmiş makat çatlaklarında ilaçla düzelme ihtimali çok düşük % 3 – 5 kadardır bu sebeple hasta ısrarla ilaç istemezse farklı cerrahi yöntemler uygulanabilir.
Kaynaklar
[1] Jahnny, B., & Ashurst, J. V. (2018). Anal fissures.
[2] Fenton, C., Wellington, K., & Easthope, S. E. (2006). 0.4% nitroglycerin ointment: in the treatment of chronic anal fissure pain. Drugs, 66, 343-349.
[3] Arora, D., Rani, A., & Sharma, A. (2013). A review on phytochemistry and ethnopharmacological aspects of genus Calendula. Pharmacognosy reviews, 7(14), 179.
[4] Khalilzadeh, E., Hazrati, R., & Saiah, G. V. (2016). Effects of topical and systemic administration of Eugenia caryophyllata buds essential oil on corneal anesthesia and analgesia. Research in Pharmaceutical Sciences, 11(4), 293.
[5] Asl, M. N., & Hosseinzadeh, H. (2008). Review of pharmacological effects of Glycyrrhiza sp. and its bioactive compounds. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives, 22(6), 709-724.